Bron: Consultancy.nl
Het jaar 2017 was een absoluut recordjaar voor fusies & overnames in de ICT-markt. Gestuwd door technologische trends als digitalisering en blockchain en de diepe zakken van investeerders, kwam het aantal deals in ons land uit op bijna 400 – bijna een verdubbeling ten opzichte van het niveau vier jaar eerder. Rik Stikkelbroeck – één van de twee oprichters van M&A-boutique Hogenhouck – deelt in gesprek met Consultancy.nl zijn verwachtingen voor de ICT-M&A markt in 2018/2019.
Wat valt jou op aan de consolidatiegolf binnen de IT-markt?
Stikkelbroeck: “Wat in de huidige IT-markt opvalt is de dynamiek. Zodra er bij IT-ondernemingen sprake is van recurring omzet, hetgeen binnen de verticals van software, hosting en managed services gemeengoed is, buitelen strategische en private equity-partijen over elkaar heen. Private equity heeft in in Nederland in de zomer van 2017 een recordbedrag aan nieuwe funding opgehaald (meer dan €4 miljard). De aanhoudende politieke (Midden-Oosten, Trump, Korea) en economische onzekerheid (afkoeling van onder andere China) zorgen voor een kapitaalvlucht (van private equity) naar vastgoed en het mkb. Waar voorheen Nederlands private equity vooral recurring businessmodellen opzocht, zie je steeds meer investeringen in meer projectmatige IT-ondernemingen. Zo is Waterland sinds 2015 actief met een buy en build in digital agencies (onder het label Dept, waaronder TamTam, Expand Online en Studio Dumbar vallen) en is Hoge Dennen actief met Hot ITem (performance improvement) en voorheen de Redmore Group. IT-ondernemingen met minder voorspelbare onderstromen die normaliter meer projectmatig werken. Resultaat van deze honger is een breder competitieveld en daarmee een opwaartse druk op multiples.”
Zijn er internationale invloeden die deze consolidatie beïnvloeden?
“De IT-markt is global. De sterke positie die Nederland daarin inneemt is evident. Te denken valt aan de infrastructuur op gebied van datacenters, het opleidings- en kennisniveau van medewerkers, de snelle ontwikkeling op het gebied van cloud services, de ligging van Nederland in Europa als gateway en onze betrouwbare reputatie. Kortom, grenzen vervagen. Voorbeelden zijn er te over: het Amerikaanse Insight dat Caase (MSP) overnam, Mirabeau (digital agency) dat overgenomen werd door Cognizant en zeer recent nog het Zweedse Dustin dat mkb-speler Vincere (€80 miljoen omzet in onder andere MSP, hardware en services) heeft ingelijfd. Deze interesse zorgt voor aanhoudende druk op de pricing. Indien IT-ondernemingen gaan voor een strategische exit dan zien wij multiples die welhaast niet meer uitlegbaar zijn (bijvoorbeeld Dustin, dat in 2017 Vincere voor elf keer de ebitda overnam).”
Wat valt jou verder op in de markt?
“Veel Nederlandse IT-ondernemers zijn direct na hun studie kort voor het millennium (periode 1995-2000) begonnen met ondernemen. Deze ‘half veertigers’ zijn vaak nog niet klaar met hun levenswerk. Zij beseffen echter dat stilstand op termijn achteruitgang betekent. Zeker in een markt waar recruitment eerst een uitdaging was en nu een acuut probleem. Met dergelijke ambities is het niet vreemd dat ondernemers steeds vaker kiezen voor een buy & build met private equity. Kortom ondernemers ‘de-risken’ nu 60-70% van de aandelen. Daarin speelt mee dat multiples in de markt nu historisch hoog zijn. Via de Newco (koopholding) rolt de ondernemer met een 30%-40% belang door. Indien de buy en build-strategie een match oplevert, gaat men voor een gezamenlijke exit over drie à vijf jaar. Dus ook vanuit die hoek zien wij de markt consolideren. Naast strategische activiteiten in het binnenland (het is vooral Nederlands private equity dat actief is, denk aan een Egeria, Main, Synergia, Holland Venture, Strikwerda, Mentha dat een meer dan gemiddelde interesse in de Nederlandse IT-markt heeft) merken wij ook dat agenda’s van grote internationale spelers (Microsoft, Cisco, Google) gaan veranderen. De agenda van bijvoorbeeld Microsoft wijst uit dat zij het aantal resellers in Nederland wil doen verminderen, kortom Microsoft als impliciete ambassadeur van de consolidatie.”
In welk tempo vinden deze consolidaties plaats?
“In een eerder interview heb ik aangegeven dat de échte consolidatiegolf in de Nederlandse IT-markt in 2020 zal zijn afgerond. Die opmerking verdient nadere toelichting. De IT-hardwaremarkt is in Nederland anno 2018 zo goed als geconsolideerd, met recente overnames van Central Point en Scholten Awater door onze relatie Infotheek Groep als voorbeeld. Een ontwikkeling waar wij als Hogenhouck debet aan zijn, als trusted advisor van Infotheek Groep sinds 2008. Hierdoor is de nummer één speler in circulaire IT van de Benelux ontstaan (anno 2018 goed voor circa €800 miljoen omzet). In de hosting sector is een belangrijke consolidatiegolf afgerond. Met private equity-partijen Strikwerda (TWS groep waaronder Your Hosting, PCextreme en VIP Internet) en Waterland (Sentia dat actief is in Nederland, België en Denemarken met onder andere Vellance, Jaynet en Solido) zijn twee grote spelers ontstaan. Spelers die op termijn (2020-2022) naar een internationale exit zullen kijken.”
“Nu lijkt de tijd voor een consolidatie in de managed services-markt te zijn aangebroken. Waar op mkb-niveau al beweging was (zoals de consolidatie van Stepco/Advo in 2012 en de recente opkomst van partijen als de Solimas groep en MKB Fonds met haar Future Proof Group), lijkt het spel nu echt op de wagen. Partijen richten zich enerzijds op de mkb-markt; zie bijvoorbeeld de overname in juli 2018 door Dustin (Zweden, beursgenoteerd) van de Vincere Groep. Anderzijds richten zowel strategen (partijen als KPN, Claranet, Insight) als private equity zich op de enterprise-markt. Dus naast de consolidatie in de mkb-markt (werkplekken tussen 25-100) is nu de consolidatie in de enterprise-markt (partijen die de 200+ werkplekken bedienen) aangebroken.”
Hoe ziet de Nederlandse IT-markt er in 2020 uit?
“De Nederlandse IT-markt laat zich in 2020 op grote lijnen redelijk lezen. Over de IT-hardware en -hostingmarkt kunnen wij kort zijn: die tickets zijn gemaakt en partijen zullen in 2020 zoeken naar een internationale exit. Kortom, er komen meer internationale spelers naar Nederland. De managed services-markt zal in 2020 grotendeels geconsolideerd zijn. De buy en build van diverse private equity-partijen zal zich in 2020 in een ‘mature’ stadium bevinden (lees: vanuit een platform zijn add on acquisities gedaan). Die markt zal zich verder professionaliseren in MSP-partijen van €100 miljoen+ omzet in omvang. Deze ontwikkeling betekent overigens niet dat kleine MSP-partijen geen bestaansrecht meer hebben, autonome groei zal echter uitdagender zijn en op termijn zal er meer druk op marges komen. Dit zien wij nu ook terug in de hostingmarkt (we verwachten dat het beeld er in 2020 grofweg uitziet als bovenstaande figuur). In de softwaremarkt zal nog veel geconsolideerd worden (zowel vanuit strategen als private equity). De cybersecuritymarkt zal vanuit venture capital de stap gemaakt hebben naar strategen (denk aan KPN, Vinci, F-Secure) en private equity-investeerders (Main Capital, Strikwerda, et cetera).”
Wat is jouw advies voor IT-ondernemers?
“Het bekende oud Hollandse gezegde ‘schoenmaker blijf bij je leest’. Het is volledig situatie-afhankelijk wat de juiste afslag kan zijn. Wat zijn jouw ambities als ondernemer, hoe hoog is het energieniveau – lees: hoe lang wil je actief betrokken blijven -, waar ontwikkelt de markt zich naartoe, welke exposure wil je lopen in een groeimarkt, kies je voor autonome groei of groei door middel van overnames, wil je overnames zelfstandig doen of in combinatie met een private equity partij, of kies je op termijn voor een exit aan personeel (management buy out) of strateeg?”
Stikkelbroeck besluit: “Wij sparren regelmatig met ondernemers waar bovenstaande vragen op tafel komen. Vanuit onze rol geven wij hen push back op die mogelijke verkoopwens. Uiteindelijk bepaal je met elkaar het momentum, de voorwaarden en manage je de verwachtingen. De keuze wanneer de stap te zetten en met wie is daarin cruciaal. Een keuze die niet over één nacht ijs dient te gaan.”
